เจริญพรมายัง พระคุณเจ้า บาดหลวง นักบวชชายหญิง และประชาสัตบุรุษ
1. พระสันตะปาปาฟรานซิสจะทรงเปิดการประชุมซีนอดสมัยสามัญครั้งที่ 16 เดือนตุลาคม ค.ศ. 2021 ที่กำลังจะมาถึงนี้ ภายใต้หัวข้อ “พระศาสนจักรที่จะก้าวเดินไปด้วยกัน” (Synodality) กล่าวคือ การเป็นเอกภาพ การมีส่วนร่วม และการทำพันธกิจ ซึ่งเป็นกระบวนการที่จะใช้เวลาสามปีอย่างต่อเนื่องกัน (ค.ศ. 2021-ค.ศ.2023) ขั้นตอนการกระทำซีนอดจะแบ่งเป็นสามระดับ คือ ระดับพระศาสนจักรท้องถิ่น (สังฆมณฑล) ระดับภาคพื้นทวีป และระดับสากล ทั้งนี้เพื่อให้เกิดการปรึกษาหารือและการไตร่ตรอง จากคริสตชนทุกระดับ เป้าหมายของซีนอดคือ “การรับฟังซึ่งกันและกัน นั่นคือทุกคนฟังเสียงพระจิต”
เพื่อตอบสนองพระประสงค์ของพระสันตะปาปาฟรานซิส ที่ปรารถนาให้ประชากรพระเจ้าทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงในกระบวนการซีนอด สภาบิชอปคาทอลิกแห่งประเทศไทย จึงเห็นพ้องต้องกันที่จะออกสาส์นอภิบาลเป็นระยะ ๆ ในเวลาอันเหมาะสม เพื่อให้ความรู้ ประชาสัมพันธ์ และเชิญชวนประชากรพระเจ้ามีส่วนร่วมอย่างจริงจังในระดับพระศาสนจักรท้องถิ่น
2. นี่เป็นสาส์นอภิบาลจากสภาบิชอปคาทอลิกแห่งประเทศไทยฉบับแรกเกี่ยวกับ “ซีนอด” จึงขอเริ่มต้นด้วยการอธิบายความหมายของคำว่าซีนอดแบบสั้น ๆ คำว่า “สมัชชา” มาจากภาษากรีกที่เรียกกันว่า “ซีนอด” เป็นศัพท์โบราณและเป็นศัพท์เฉพาะทางคริสต์ศาสนา เป็นคำที่ใช้กันในธรรมประเพณีของพระศาสนจักร คำศัพท์นี้นำมาจากความหมายที่ลึกซึ้งแห่งการเผยแสดงของพระเจ้า ซึ่งประกอบด้วยคำบุพบท “พร้อมกับ” (συν – syn…) และคำนาม “หนทาง” (โฮดอส – hodós-όδός – threshold, road, path, way) คำนี้จึงแปลว่าหนทางที่ประชากรของพระเจ้าก้าวเดินไปด้วยกัน ทั้งนี้เพราะพระเยซูคริสต์ทรงเผยแสดงพระองค์อย่างชัดเจนว่าพระองค์ทรงเป็น “หนทาง ความจริง และชีวิต” (ยน. 14: 6) และกับความจริงที่ว่าผู้ที่เป็นคริสตชน ถูกเรียกร้องตั้งแต่เกิดให้ “เป็นผู้ติดตามในหนทางนี้” (เทียบ กจ. 9,2; 19, 9.23; 22,4; 24,14.22)
สมัชชาครั้งแรกของพระศาสนจักรเกิดขึ้นในสมัยอัครธรรมทูต ณ กรุงเยรูซาเล็ม น่าจะเป็นข้อคิดที่ดีสำหรับพวกเรา “เพราะว่าทุกคนฟังเสียงพระจิตโดยอาศัยการเป็นประจักษ์พยานที่พระเจ้าทรงประทานให้และโดยอาศัยการที่แต่ละบุคคลใช้การตัดสินใจของตน โดยเริ่มต้นจากความเห็นที่แตกต่างกันแล้วปรับเข้าหากัน ในที่สุดสู่การเห็นพ้องต้องกันเป็นความคิดเห็นหนึ่งเดียวกัน (όμοθυμαδόν: เทียบ กจ. 15.25)” อันเป็นผลของการไตร่ตรองร่วมกันเพื่อการทำพันธกิจแห่งการประกาศข่าวดีของพระเยซูคริสต์
3. การประชุมที่เรียกว่า “ซีนอด” ที่พวกเราคุ้นเคยในปัจจุบันได้ถูกสถาปนาขึ้นหลังการประชุมสภาสังคายนาวาติกันที่ 2 (1962-1965) หรือเมื่อ 56 ปีมาแล้ว การประชุมซีนอดแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ กล่าวคือ ก) การประชุมสมัยสามัญ (Ordinary General) มีการจัดประชุมทุก ๆ 4 ปี และการประชุมครั้งแรกเกิดขึ้นเมื่อปี 1967 หัวข้อการประชุมแต่ละครั้งขึ้นอยู่กับสถาณการณ์และความจำเป็นของพระศาสนจักรและของทางโลก ข) การประชุมสมัยวิสามัญ (Extraordinary General) การประชุมขึ้นอยู่กับพระประสงค์ของประมุขสูงสุดของพระศาสนจักรและคณะกรรมาธิการซีนอดเห็นถึงสภาวะความจำเป็นของพระศาสนจักร ค) การประชุมพิเศษ (Special Assembly) ทั้งนี้ขึ้นกับสถานการณ์เฉพาะ และความจำเป็นในการหาข้อสรุปแนวทางสำหรับการแก้ไขปัญหาของพระศาสนจักรตามบริบทและยุคสมัย หลังจากการประชุมซีนอดทั้ง 3 รูปแบบแล้ว พระสันตะปาปาและบรรดาสมาชิกของซีนอดจะออกเอกสารอย่างเป็นทางการที่เรียกว่า “สมณสาส์นเตือนใจหลังซีนอด” (Apostolic Exhortation post-synodal) ที่พวกเราจะได้รับแนวทางปฏิบัติ กล่าวอย่างสั้น ๆ ความหมายของสมัชชา หรือซีนอด แห่งบรรดาบิชอปเป็นจุดพลวัตด้วยการโน้มเข้าหากัน ที่เรียกร้องให้มีการรับฟังซึ่งกันและกัน และจำเป็นต้องฟังพระจิตในทุกระดับของชีวิตของพระศาสนจักร (เทียบ คำปราศรัยของพระสันตะปาปาฟรานซิส พิธีรำลึกครบรอบ 50 ปีแห่งการสถาปนาสมัชชา (ซีนอด) ของบรรดาบิชอป วันที่ 17 ตุลาคม 2015) นี่ไม่ใช่เป็นเพียงแค่เหตุการณ์หนึ่ง ทว่าเป็นกระบวนการอันหมายถึงการรวมพลังแห่งประชากรของพระเจ้า คณะบิชอป และบิชอปแห่งกรุงโรม (พระสันตะปาปา) ซึ่งแต่ละท่านจะมีบทบาทหน้าที่เฉพาะของแต่ละบุคคลนั่นเอง
4. สำหรับการประชุมซีนอด ค.ศ. 2021- ค.ศ. 2023 ที่กำลังจะเกิดขึ้นนี้ เป็นการประชุมสมัยสามัญครั้งที่ 16 พระสันตะปาปาฟรานซิส ได้ตั้งหัวข้อด้วยพระองค์เอง ซึ่งเป็นคำศัพท์ใหม่ที่พระองค์ทรงบัญญัติขึ้น คือ “SYNODALITY” หมายถึง “การก้าวเดินไปด้วยกัน” โดยการมีส่วนร่วมของประชากรพระเจ้าในพันธกิจ
เพื่อที่จะทำให้การก้าวเดินไปด้วยกันดังที่พระสันตะปาปาฟรานซิสทรงปรารถนาตั้งแต่เริ่มสมณสมัยของพระองค์ให้เป็นรูปธรรมและมองเห็นได้ การประชุมซีนอดของบรรดาบิชอปครั้งที่ 16 ซึ่งมีกำหนดการในเดือนตุลาคม ค.ศ. 2023 จะไม่กระทำเพียงแค่ที่นครรัฐวาติกัน กรุงโรมเท่านั้น แต่ขั้นตอนต่าง ๆ จะต้องกระทำทุกเขตศาสนปกครอง (สังฆมณฑล) ของทั่วทั้งภาคพื้นห้าทวีป โดยใช้เวลาอย่างต่อเนื่องสามปี ซึ่งแบ่งขั้นตอนออกเป็นสามระดับดังกล่าวแล้ว รวมทั้งพระศาสนจักรคาทอลิกจารีตตะวันออกด้วย อันประกอบด้วยสภาซีนอดต่าง ๆ พระศาสนจักรที่รวมกันภายใต้การปกครองด้วยกฎหมายของตนเอง ที่เรียกว่า “sui iuris” และ ยังครอบคลุมไปถึงสภาบิชอปของแต่ละประเทศ ทุกภูมิภาค ทั่วทุกทวีป
5. การประชุมซีนอดในรูปแบบการกระจายอำนาจ (A decentralized Synod)
นักบุญพระสันตะปาปาเปาโลที่ 6 ทรงมองว่าการประชุมซีนอดของบรรดาบิชอปเป็นหนทางที่จะสานต่อประสบการณ์ร่วมกันแห่งสภาสังคายนาวาติกันที่ 2 ในช่วงพิธีเฉลิมฉลองครบ 50 ปีแห่งการสถาปนาการตั้งสถาบันเพื่อการประชุมซีนอดของบรรดาบิชอป พระสันตะปาปาฟรานซิสทรงแสดงความปรารถนาของพระองค์เช่นนี้ เพื่อเป็นหนทางร่วมกันสำหรับ “ฆราวาส ผู้อภิบาลหรือผูเลี้ยงแกะ และบิชอปแห่งกรุงโรม” บัดนี้เป็นครั้งแรกที่พวกเรากำลังจะทำการเฉลิมฉลองซีนอด “แบบการกระจายอำนาจ”
6. พระสันตะปาปาฟรานซิสจะทรงทำพิธีเปิดซีนอดอย่างสง่า ณ นครรัฐวาติกัน
ซีนอด “หนทางแห่งการก้าวเดินไปด้วยกัน” (Synodality) จะเริ่มที่นครรัฐวาติกันโดยมีพระสันตะปาปาฟรานซิสเป็นประธานในพิธีเปิดในวันที่ 9 และ 10 ตุลาคม ค.ศ. 2021 โดยให้เวลาสำหรับการพบปะกันและการไตร่ตรอง ตามมาด้วยการอธิษฐานภาวนาและพิธีบูชาขอบพระคุณ
7. ซีนอดระดับพระศาสนจักรท้องถิ่น (สังฆมณฑล) การปรึกษาหารือและการมีส่วนร่วมแห่งประชากรของพระเจ้า
พระศาสนจักรท้องถิ่นแต่ละแห่งจะเริ่มการทำซีนอดของตนเองในวันอาทิตย์ที่ 17 ตุลาคม ค.ศ. 2021 ภายใต้การนำของบิชอปในแต่ละเขตศาสนปกครอง (สังฆมณฑล)
เป้าหมายของสมัชชานี้ก็เพื่อที่จะปรึกษาหารือกับประชากรของพระเจ้า เพื่อให้บรรลุเป้าหมายนี้เลขาธิการแห่งสมัชชาจะส่งเอกสารเตรียมงานที่มีคำถามพร้อมกับ คู่มือที่เรียกว่า “วาเดเมกุม” (Vademecum) โดยมีข้อเสนอสำหรับการปรึกษาหารือกันในพระศาสนจักร ท้องถิ่นแต่ละแห่ง เอกสารเดียวกันนี้จะถูกส่งไปยังคูเรีย สหพันธ์เจ้าคณะนักบวช สหพันธ์ชีวิตผู้ถวายตัว องค์กรฆราวาสสากล มหาวิทยาลัย หรือคณะเทววิทยา
บิชอปแต่ละองค์จะแต่งตั้งผู้แทนของเขตศาสนปกครอง (สังฆมณฑล) เป็นจุดอ้างอิงและประสานงานกับสภาบิชอปคาทอลิกก่อนเดือนตุลาคม ค.ศ. 2021 และในทางเดียวกันสภาบิชอปคาทอลิกฯ จะแต่งตั้งผู้แทน หรือทีมงานเพื่อประสานกับสำนักเลขาธิการแห่งสมัชชาซีนอด กรุงโรม
การไตร่ตรองของเขตศาสนปกครอง (สังฆมณฑล) จะเริ่มต้นด้วย “การประชุมก่อนการประชุมซีนอด” และจะต้องส่งผลของการประชุมไปยังสภาบิชอปคาทอลิกของตนเอง บรรดาบิชอปที่เข้าร่วมประชุมในช่วงของการไตร่ตรองจะทำการสรุป ซึ่งจะส่งให้กับสำนักเลขาธิการแห่งสมัชชาซีนอด ขั้นตอนแรกนี้ต้องทำให้เสร็จภายในเดือนเมษายน ค.ศ. 2022
เมื่อกรุงโรมได้รับเอกสารแล้ว คู่มือเอกสารในการทำงานที่เรียกว่า “Instrumentum laboris” จะถูกร่างขึ้น ซึ่งจะนำไปพิมพ์และแจกจ่ายให้กับพระศาสนจักรท้องถิ่นแต่ละแห่งในเดือนกันยายน ค.ศ. 2022
8. ระดับภาคพื้นทวีป: การเสวนาและการไตร่ตรอง
นี่เป็นการเริ่มต้นของการประชุมสมัชชาระดับภาคพื้นทวีปครั้งที่สอง ซึ่งมีกำหนดที่เกิดขึ้นจากเดือนกันยายน ค.ศ. 2022 ถึงเดือนมีนาคม ค.ศ. 2023
เป้าหมายก็เพื่อที่จะทำการเสวนาเกี่ยวกับ “Instrumentum laboris” เมื่อสิ้นสุดการอภิปรายกันแล้ว แต่ละกลุ่มในระดับทวีปจะร่างเอกสารขั้นตอนสุดท้าย ซึ่งพวกเขาจะส่งไปยังสำนักเลขาธิการซีนอด กรุงโรม ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 2023
9. ระดับสากล: บรรดาบิชอปตัวแทนแต่ละประเทศ เข้าร่วมประชุม ณ กรุงโรม
ซีนอดระดับสากลจะเริ่มในเดือนตุลาคม ค.ศ. 2023 เป็นการประชุมใหญ่ของบรรดาบิชอปในกรุงโรมตามกระบวนที่รื้อฟื้นขึ้นใหม่ในปี ค.ศ. 2018 ประกาศโดยพระสันตะปาปาฟรานซิสในพระธรรมนูญชื่อว่า “Episcopalis communio”
ขอเชิญชวนพี่น้องคริสตชนคาทอลิกทุกท่านได้มีส่วนร่วมในการทำซีนอดครั้งนี้ ด้วยการภาวนา การแสดงความคิดเห็น ข้อเสนอแนะ ขอให้แต่ละบุคคลมีส่วนร่วมในการประชุมตามบทบาทหน้าที่ที่ตนได้รับ เพื่อพวกเราจะได้มีส่วนร่วมก้าวเดินไปด้วยกันอย่างแท้จริงกับบรรดาคริสตชนทั่วโลกและกับพระสันตะปาปา
ขอพระเยซูคริสต์ผู้ทรงกลับคืนพระชนม์ชีพ โดยคำเสนอวิงวอนของพระแม่มารีย์ และนักบุญโยเซฟได้โปรดเมตตาพิทักษ์คุ้มครองพวกเราทุกคนให้มีสุขภาพที่ดี และเปี่ยมล้นด้วยความปีติยินดีเพื่อการก้าวเดินไปด้วยกันในแสงสว่างขององค์พระจิต
(พระคาร์ดินัล ฟรังซิสเซเวียร์ เกรียงศักดิ์ โกวิทวาณิช)
อาร์ชบิชอปประมุขแห่งอัครสังฆมณฑลกรุงเทพฯ
และ ประธานสภาบิชอปคาทอลิกแห่งประเทศไทย
(บิชอปฟรังซิส เซเวียร์ วีระ อาภรณ์รัตน์)
ประมุขแห่งเขตศาสนปกครองเชียงใหม่
และเลขาธิการสภาบิชอปคาทอลิกแห่งประเทศไทย